ارزیابی راندمان آبیاری جویچه‌ای تحت مدیریت‌های مختلف در منطقة مغان

کمبود آب و رقابت گیاهان برای استحصالآن، باعث بروز مشکلات جدی در زمینه آبیاری و تأمین آب مورد نیاز گیاهان شده است.  به طوری که افزایش تولید با حداقل مقدار آب یکی از مهم­ترین چالش­های دهه‏های آینده به ویژه در کشورهای با محدودیت منابع آب و خاک خواهد بود.  با توجه به محدودیت منابع آب درکشور، کاهش تلفات آب آبیاری و افزایش راندمان­های آبیاری یکی از اصول اساسی در توسعه کشاورزی پایدار به شمار می­آید.  بنابراین، جهت بهبود روش­های آبیاری و استفادة صحیح از منابع آب کشور، اولین گام در بالا بردن راندمان­های آبیاری ارزیابی سیستم­های آبیاری موجود است.  برای ارزیابی راندمان آبیاری جویچه­ای (شیوه آبیاری غالب منطقه) تحت مدیریت­های مختلف دولتی و خصوصی در دشت مغان، اقدام به انتخاب قطعات زراعی با کشت­های محصول چغندرقند و ذرت گردید.  سپس مقادیر حجم جریان ورودی، رواناب خروجی، رطوبت خاک قبل و بعد از آبیاری، عمق توسعه ریشه و عمق نفوذ آب در خاک اندازه‌گیری و بر اساس آنها مقادیرراندمان­های کاربرد آب و کفایت آب آبیاری در هر یک از قطعات انتخاب­شده تعیین گردید.  نتایج نشان می‏دهد که متوسط راندمان­های آبیاری در اکثر مزارع مطالعه شده نسبت به عوامل متعددی از قبیل مدیریت مزرعه، طول و شیب قطعات، خصوصیات فیزیکی خاک، نوع محصول و عوامل دیگر متغیر است.  حداقل راندمان کاربرد آب در مزرعه ذرت 9/6 و حداکثر آن 4/93و به طور متوسط 45 درصد براورد شده‌است.  متوسط راندمان کاربرد آب در مزرعه ذرت تحت مدیریت بخش دولتی 9/24 درصد و در مزرعه ذرت تحت مدیریت بخش خصوصی 3/65 درصدبه دست آمده است.  همچنین حداقل راندمان کاربرد آب در مزرعة چغندرقند 8/7 و حداکثر آن 5/84و به طور متوسط 2/49 درصد محاسبه شد.  متوسط راندمان کاربرد آب در مزرعه چغندرقند تحت مدیریت بخش دولتی 7/62 درصد و در مزرعه چغندرقند بخش خصوصی 6/35 درصد براورد شد.  بر اساس مقادیر به دست آمده از این پژوهش، قسمت عمده تلفات به صورت نفوذ عمقی بوده و مدیریت آبیاری در مزرعه نقش بسزایی در جلوگیری از تلفات آب آبیاری داشته است.  بی­توجه بودن به خصوصیات خاک و کمبود رطوبت خاک در ناحیة توسعة ریشه، شیب زمین، طول قطعات آبیاری و نامناسب بودن زمان شروع آبیاری با نیاز آبی گیاه، سبب  افزایش تلفات آب در مزارع شده‌است.